ADALAR

Prens Adaları adı ile de bilinen İstanbul Adaları Marmara Denizi'nde, şehre bir saat kadar yakınlıkta 8 adadır. Haliç girişi ve Kabataş İstelelerinden kalkan vapur veya deniz otobüsleri dört adaya muntazam seferler yaparlar.

Bizans devrinde manastırların kurulduğu Adalar saray mensuplarına yazlık veya sürgün yeri olmuş, Heybeliada'daki bakır madenleri de kullanılmıştı. Yine bu adada Bizans'ın son yapısı, Meryem Ana'ya ithaf edilmiş küçük kilise, Deniz Lisesi üst binası avlusunda bulunur.

19. yy. başlarında servise giren buharlı vapurlar ilk Adalar'a ulaşımı kolaylaştırmış, okullar ve oteller de inşa edilince nüfus artışı başlamıştır.

Büyükçe olan, yan yana sıralı dört adada yazlık evler, villalar, çamlık korularla kaplı olup plaj ve piknik yöreleri ile ünlüdürler.

Mayıs ayından eylül sonuna kadar kalabalıklaşan Adalar diğer zamanlarda tenhadır. Yerleşim bölgelerinin iskelelere yakın çevrelerde, şehre bakan yönde geliştiği, tepeleri çamlıklarla örtülü ada yollarının tek vasıtası faytonlardır.

Mevsim boyu, bilhassa tatil günlerinde koylar ve plajlar özel yat ve motorların, yelkenli teknelerin çekici duraklarıdır.

Şehirden gelen deniz vasıtalarından ilk görülen konik siluetli Hayırsız Ada ve ikinci Yassı Ada'da yerleşim yoktur. İlk durak Kınalı Ada'nın etrafı açık plaj olup arkasındaki koy ile meşhurdur. Burada yük arabaları dışında faytonlar çalışmazlar.

Sahildeki modern küçük camii, eski, güzel konakları dikkat çeken yerlerdir. Kınalı'dan sonra kayalık sahilleri ile Burgaz Adası yer alır. Her adada bulunan Yelken ve Su Sporları kulüplerinin ilki ve meşhuru buradadır. Hikaye yazarı Sait Faik Abasıyanık adada yaşarken, yaşadığı ev müzeye çevrilmiş ve uğrağı, gün batımı ile şöhretli Kalpazan Kaya mahalli meşhur bir kafe olmuştur. Heybeli yönünde, şeklinden dolayı adlandırılmış, özel Kaşık Adası yer alır.

Heybeli Ada'nın ikiz tepeleri arasında Deniz Lisesi üst binası bulunurken, öndeki diğer tepe üzerinde, çamlık içerisinde, Rum Ruhban Okulu ilk görülen büyük yapılardır. Ada iskelesi yanında Deniz Lisesi sahil boyu uzanır. Lokanta ve çay bahçeleri diğer yöndedir.

Yerleşim alanlarının arka cephesinde çok güzel bir koy ile, Kaşık Adası'na bakan tarafta halk plajı ve Deniz Kulübü tesisleri ile arkasında meşhur Değirmen Burnu piknik alanı bulunur.

Ayrıca Heybeliada'da bulunan Halki Palas Oteli 19. yy. ortalarından beri servis vermektedir.

Takım adaların en büyüğü Büyük Ada'dır. Fayton turu ile etrafı iki saate yakın bir sürede dolaşılabilir. Halk plajlarından Heybeli Ada yönündeki Yörük Ali Plajı güzel bir koyda bulunmaktadır. Yanı başında Dil Burnu mesire alanı ile tercih edilen güzel bir yerdir.



Bizans döneminden önce adalarda bulunan tapınaklar ve Burgaz daki kalenin kalıntıları arasında eski Romalılardan kalma bulunan mezar taşları adalarda çok evvelden bazı medeniyetlerin yaşadığını kanıtlamaktadır. Heybelide Aya Nikola kilisesi eski bir mabet harabesi üstüne kurulmuştur. Kilisenin temelleri kazılırken bulunan helenestik mermer levha halen kilisenin duvarında kakılı bulunmaktadır. Papaz okulu içindeki Aya Triada kilisesinin yapımı sırasında da bir taş bulunmuş bu taşta Roma dili ile "Selam sana ey Agatangelos" demesi burada bir apollon mabedinin bulunduğunu göstermektedir. Terki dünyadaki manastırı kurmuş olan rahip Arsenions, Çam limanında çok eski küp mezarlar ve sokakta roma sütun kalıntıları bulunmaktadır. Bizans döneminde adaların sürgün yeri olarak seçilmesi; sürülenler hem hapsedilmiş olsunlar, hem İstanbul'a yakın olsunlar mantığıdır. Heybelide ilk yapılan manastır 809 yılında Papaz dağında kurulmuş olan AYA TRİADA manastırıdır ve buraya 820 yılında eski Bizans kraliçesi Teoddosie ve oğlu Vasil sürgün edilmiştir. 800'lü yıllarda adalara çok kişi sürgün edilmiş burası "Sürgün adaları" olmuştur. Bizans döneminde İstanbul surlarla kaplı olduğu için burayı alamayan kavimler Kadıköy civarındaki küçük köyleri ve adaları yağma ederlerdi. İlk kez 860 yıllarında Karadeniz'den gelen kazak korsanlarının yağmasına uğradı. Plaj kumsalından sahile çıkan korsanlar Papaz dağındaki Aya Triada manastırını yağmaladılar.

1204 yılında 4. haçlı seferinde haçlılar adalara çıkmışlar her tarafı talan etmişlerdir. Bundan sonra adalarda yaşam1302 yılına kadar sukun içinde devam etti. Bu yıl Venedik korsan donanması adalardaki papazları gemilerine alarak Sarayburnu önlerinde onları kollarından ve bacaklarından gemilerin direklerine asıp Bizans imparatorundan 4000 düka altını istemişler imparator keşiş ve rahipleri bu altınları vererek kurtarmıştır. O seneler korsanların saldırısından bıkan adalılar heybeliadanın değirmen tepesine bir işaret kulesi inşaa etmişler korsan gemilerini Marmara'da görünce Bizanslılara işaretle bildirmişler,Bizanslılarda gemileri İstanbul' dan hareket ettirip, daha adalara girmeden korsanları geriye püskürtmeye başlamıştır.Heybeliye Aya Triada manastırından sonra iki manastır daha kurulmuş biri Aya Yorgi diğeri Panayia manastırlarıdır. Meryem anaya adanmış bir kilise vardır halen sağlam olarak Deniz Lisesinin iç avlusunda bulunan bu kilise dünya'nın kendi türünde en eski yapısıdır. Fatih İstanbul'u almadan önce Baltaoğlu Süleyman Bey komutasındaki gemiler 17 Nisan 1953 günü adaları teker teker zaptettiler. Heybeli hiç direnmedi,yalnız Büyük adada biraz direniş oldu. Fatih'in toleranslı yönetimi nedeniyle manastırlardaki yaşamda hiç değişiklik olmadı, hatta Papazlar eskisine oranla daha hür daha rahat bir yaşantı sürmeye başladılar.

**** TARİHİ OLAYLAR KRONOLOJİSİ ****

ESKİ ÇAĞLAR(1453 DÖNEMİ):

M.Ö.298 yıllarında İskender'in Generali Antigonenin oğlu Demetrios Burgaza bir şato yaptırmış ve babası Antigon adını vermiştir. M.S.300 yılında İmparator Konstantin emriyle Ermeni Piskoposu Nerges Büyükada'ya sürüldü. 569 yılında İmparator 2.Jüstinyen Büyükada da güzel bir saray yaptırdı. 573 yılında Büyükada da ünlü manastır kadını inşaa edildi.780 yıllarında bu manastıra Bizanslı asiller sürülmeye başlandı. 809 yılnda Heybelide Papaz dağında Aya Triada manastırı yapıldı. 820 Eski kraliçe Teodesie ve oğlu Vasil Aya Triada manastırına sürüldü. 842 patrik Methodias Burgaza,857'de patrik İgnatios sivriada'ya sürüldü. 1182 Haçlılar İstanbul'u talan etmişler,bu zamanda da adalardaki manastırları yağmalamışlar. 1302 Venedikli Latin korsanları İstanbul'u alamayınca,adalardaki papaz ve keşişleri yanlarına alarak İstanbul açıklarına gelmişler bu adalardaki kişileri öldüreceklerini söyleyerek İmparator 2.Andronikostan yüklü kurtarmalık alarak esirleri serbest bırakmışlar. 1348 Korsan saldırılarından korunmak için değirmen tepesi diye anılan yere bir işaret kulesi yaptırılmıştır. 1352 AyaGorni kilisesi ibadete açıldı. 1412 Musa Çelebinin ilker donanması ada önlerindeki Manuel Peleologos ile deniz savaşı yaptı ve yenildi. 1413 Heybeli de Saint Jean Babtist manastırı kuruldu. 1453 Baltaoğlu Süleyman bey adaları feth etti ve Osmanlı topraklarına kattı.

1453-1800 DÖNEMİ

1562 Veba salgını nedeniyle Heybeliada ki bazı zenginler manastırlara sığındılar.
1597 İngiliz elçisi Sir Edward Burton Panaia manastırında vefat etti.
1624 Rus kazakları adaları yağmaladılar.
1641 Evliya Çelebi'nin Hetbeliyi ziyareti.Deli İbrahim'in ilk Padişahlık zamanı ünlü gezgin EVLİYA ÇELEBİ seyahatine başlarken bindiği geminin ilk durağı olarak Heybeliye uğradı.Çelebi burayı anlatırken "ab-ı hayat gibi suyu gönül açıcı bağları vardır" der.
1673 Patişah tercümanı Panayotis Nikosyosun cenazesinin Panaia manastırına getirilip gömüldü.
1728 Ada da ilk ihtiyar heyeti kuruldu.
1750 Ada tarihinde çok önemli sayılacak olay meydana geldi.3. Yuanikos Karacas,Aya gorni manastırını kendisine bağladı.
1758 Karacas Fener patriği seçildi.Ancak 1764'te patrik görevini kötüye kullandığı için bu görevinden azledilerk,Aynarosa sürgüne gönderildi.Burada 4 yıl sürgün hayatı yaşadıktan sonra İstanbul'a döndü,Aya Yorgi manastırını Kudüs patrikhanesine bağlattırdı.
1793 Eski patrik Yuanikos Karacasın Heybeli sahiline köşk yaptırdı. Bu köşkün limanı suyu ve çok güzel bir bahçesi vardı. Sırtını yüksek yarlara dayamıştı. Karacas bu köşkü yaptırması Bahriyenın Heybeliye gelişine neden oldu. Karacas ölünce fener patrikhanesi burayı alamadı. Köşk boş ve sahipsiz kaldı ve daha sonra levent kışlası oldu.
1800 Karacasın köşkünün III. Selim tarafından levent kışladsına dönüştürüldü ve buraya Türkler gelip yerleşmeye başladılar. Sonra burası çeşitli değişiklikler geçirdi. Kasımpaşadaki bahriye kışlası daha iyi bir binaya daha iyi bir yere geçmesi gerekiyordu. Levent kışlası bu kez bahriye mektebine dönüştü. Deniz harp okulu ve deniz lisesinin Heybeliye gelişide böyle başlamış oldu.

1800-1900 DÖNEMİ

1807 İngiliz donanmasının zorla Çanakkale yi geçerek, Adalar önüne gelmesi ve adalıların ingilizlerle savaşması
1821 Tarihi Aya Triada kilise ve manastırının yanışı
1824 bahriye okulunun heybeliye gelişi.
1829 Türk Rus savaşı sonucu Trakyada esir alınan rus askerlerinin Heytbeliye getirilişi
1831 Panayia Kamaroyitisa manastırında ELEN ticaret okulunun açılışı
1832 Bahriye okulunun ikinci defa adaya gelişi
1839 Tanzimatın ilanı
1844 Aya Triada kilise ve manastırının yeniden inşası ve papaz okulunun açılması.
1846 adalara vapur işleyişi.
1855 kırım savaşı nedeniyle ingiliz ve fransız donanmalarının adalar önüne kadar gelişi
1857 Çarşıdaki Aya Nikola Kilisesinin yeniden yapılarak bu günkü haline getirilişi.
1859 Arsenios tarafından Terk-i dünya manastırının kuruluşu.
1861 Adalarda belediye örgütünün kurulması ve heybelide büyük köşklerin yapımına başlanması.
1862 Aya yorgi kilisesinin ve manastırının yeniden yapılanarak bu günkü haline gelmesi.
1878 Rus ordularının yeşilköy önlerine gelmesi üzrine, İngiliz donanmasının rusları tehdit amacıyla adalar önlerine demirlemesi.
1894 Büyük deprem. Papaz okulu, Arsenios Manastırı ve pek çok binanın yıkılışı.
1899 Ertuğrğl gemisinin ada önlerinde batması.
1900 Büyük yangın. Plaj ile kuyu bölgesi arasında ambela bölgesinin yanışı.

1900-1955 DÖNEMİ

1908 meşrutiyetin ilanı
1909 Abbas paşanın adaya gelişi
1914 I. dünya savaşının başlaması
1915 Esir ingiliz generali Towsend in adaya sürgün edilişi
1918 Papaz okulu Elen ticaret okulu ve rum kız yetimhanesine bahriyenin el koyması.
1918 savaşın bitişi, mütareke, işgal dönemi.
1919 Beyaz rusların adaya gelmeye başlaması.
1923 İstanbul un kurtuluşu
1924 sanatıryum un kuruluşu
1924-1932 İsmet inönünün adaya gelişi, mübadele, emvali, metruke, adanın nahiye oluşu, rıhtımın yapılışı çam limanında gemi batması, büyük çarşı yangını, Ahmet Rasimin ölümü, orta okulun açılışı,
1933 Atatürk ve Venizelos un adaya gelişi
1934 Caminin inşası yolların asfaltlanması, elektirik ve telefonun gelişi, plajın açılışı.
1937 iskele ve mendireğin yapılışı, İsmetpaşanın kardeşinin çamlimanında boğlması.
1938 Büyük çamlimanı yangını.
1941 Bahriyenın mersin e gidişi, Beylik evlerinin yıkılışı, Refah faciası.
1942 Atılay faciası, Çamların ıslahına başlanması.
1944 Eytam merkezinin kapanması yerine telsiz mektebinin açılması, Hüseyin Rahmi Gürpınar ın ölümü.
1945 Havranın resmen açılışı.
1945-50 Demokrasiye geçiş dönemi, Adada beton binaların yapılmaya başlanması.
1950-55 Dumlupınar faciası, Adada teni bayındırlık faaliyetleri, Lisenin açılışı, Bahriyen,in şafak bölgesine el koyuşu.